Auschwitz

Ik was de afgelopen week in het voormalig vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau en het viel me niet tegen. ‘Wat zoek je daar?’ appte iemand me. Goede vraag. Ik had daar niet zo bij stil gestaan. Mijn generatie is bekend met de genocide op onder andere zes miljoen Joden tijdens de tweede wereldoorlog. Meer dan de helft van de toen in Europa wonende Joden. Dus wat heeft zo’n bezoek dan voor zin? Later appte ik terug. ‘Bizar om op de plek te staan waar de as gedumpt is van 1,1 miljoen mensen die hier in vier jaar tijd fabrieksmatig zijn omgebracht.’

Wat in mijn herinnering beklijft van het bezoek is de perfectie waarmee de nazi’s de vernietiging hebben uitgevoerd. Logistiek gezien, doordat Oswiecim (Pools voor Ausschwitz) centraal in Europa en aan het spoor gelegen is. Vanuit Gedragspsychologisch perspectief, waardoor ze met inzet van weinig eigen mensen en in alle rust Joden wisten te bewegen mee te werken aan hun eigen vernietiging. Efficiënt, doordat ze al het werk voor de uitbreidingen van het kamp, in het kamp en voor de eigen wapenindustrie door gevangenen lieten verrichten. Alle bezittingen werden de mensen afgepakt en verhandeld. Schrijnend is in de expositie de immense ruimte die is gevuld met menselijk haar dat hergebruikt werd in onder andere de textielindustrie.

Wat me opvalt is dat het vernietigingskamp ook – bedoeld of onbedoeld – een museum is voor alledaagse gebruiksartikelen in de tweede wereldoorlog. Verrassend hippe damesschoenen van pitriet of zomerschoenen in vrolijke tinten, emaillen schaaltjes, handen- en tandenborstels, koffers met naam en adres er op. Het maakt de waanzin tastbaar. Voelbaarder dan alle cijfers en de perfectie van de vernietigingsmachine.

Het is wrang om hier in alle vrijheid rond te kunnen lopen. Onwillekeurig lees ik teksten op T-shirts. ‘Choose sunshine’. ‘Love’, ‘Try to be awsome’. Het laatste op het-shirt van een jochie van een jaar of twaalf. Het is warm. Zeker in de overvolle pendelbus Auschwitz –Birkenau-Auswitz. Maar wat zeuren we nou? Het ritje valt in het niet bij alleen al de treinreis die veel mensen destijds in volgepakte goederenwagons meemaakten. Het overkomt me de daaropvolgende dagen vaker. Het nieuws over zwarte zaterdag. De ophef over een brand in een varkensschuur. In het licht van Auschwitz steekt hedendaagse ellende schril af.

Daadwerkelijk op die plek zijn maakt de onmacht over de vernietiging van al die levens net iets minder. Het is een eerbetoon. Inmiddels trekt Auschwitz-Birkenau jaarlijks 2,2 miljoen bezoekers. Vergeten dat het gebeurd is, of het gebeuren in twijfel trekken – is nog erger.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *