We praten over de onderstroom, tijdens een training over het in goede banen leiden van grote bijeenkomsten. De onderstroom is het verloop van gevoelens dat onder de oppervlakte pruttelt of bruist, maar dat we niet direct zien. Het is het ‘ik voel me niet meer veilig’ of ‘ik ben onzeker over mijn toekomst’ dat zich manifesteert in ‘we willen geen vluchtelingen’. Of, nog erger: ‘er moet een piemel in’. Wat moet je met die onderstroom?
De onderstroom is overal. Een prachtig voorbeeld was vrijdag te zien in een NPO Doc documentaire over een niet eerder ontdekte Amerikaanse punkband. Punk was zeker in die tijd – ik heb het over 1974 – iconisch voor onderstroom. Punk was de muzikale vertaling van ‘Fuck You’. Dat op zijn beurt eigenlijk stond voor ‘We weten het eigenlijk ook niet’. Wat hun verhaal nog dramatischer maakte, was het feit dat we het hebben over drie zwarte jongens. Broers ook nog: Davis, Dannis en Bobby Hackney. ‘In onze gemeenschap luisterde iedereen naar Earth Wind & Fire, niet naar onze bleekschetenherrie,’ aldus één van hen. De bandnaam die David, de excentrieke frontman, had doorgedrukt, vormde het laatste duwtje dat de band de vergetelheid in duwde: ‘Death’. Daarna volgt een leven waarin Bobby en Dannis verder vervreemden van hun broer David, die in 2000 sterft.
De onderstroom zit overal. Wat zouden we zonder onderstroom moeten beginnen? Naar een bijeenkomst over asielzoekers gaan en rustig uitleggen dat je je zorgen maakt over je eigen toekomst? Film, theater, literatuur & poëzie kunnen we wel opdoeken als we meteen zouden zien wat iemand eigenlijk bedoelt.
Het zou wel zoveel dingen gemakkelijker maken. Dannis en Bobby lijken pas 35 jaar na het roemloze einde van de band te kunnen dealen met het einde van hun band en de dood van hun broer. Liefhebbers van obscure punk bliezen de belangstelling voor Death nieuw leven in. Mede daardoor ontdekken de zonen van één van de overgebleven broers de muziek van Death. Dannis en Bobby vallen elkaar huilend in de armen als de zoon van Bobby de punksongs uit hun eigen verleden opnieuw speelt.
Maar het is niet altijd gemakkelijk. Als ouders zagen wij onze dochter zich klaarmaken voor een wereldreis van vijf maanden. Een afscheid dat steeds dichterbij kwam. Er moet nog zoveel gebeuren, voordat je vertrekklaar bent. Scene: de huiskamervloer ligt bezaaid met spullen die mee moeten, maar natuurlijk niet allemaal in één rugzak passen. In wanhoop roept de dochter dat ze nooit op tijd klaar komt met pakken. Tranen. Troostende woorden. Natuurlijk gaat het lukken. Dáár heb je het dan over. Maar waar je het allemaal niet over hebt, de onderstroom, daar kom je achter na het vertrek. Afgelopen donderdag. Ieder van ons pakt de draad weer op. We poetsen, tuinieren, joggen, werken, drinken, maken muziek, schrijven. We ploeteren door de nieuwe leegte in ons bestaan. Aan onze kant van de lonely planet.
